Tuyên ngôn độc lập là một văn kiện lịch sử có ý nghĩa đặc biệt quan trọng của Chủ tịch Hồ Chí Minh. Tác phẩm được đọc vào ngày 2-9-1945 tại Quảng trường Ba Đình, Hà Nội, đánh dấu sự ra đời của nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa và mở ra kỷ nguyên độc lập, tự do cho dân tộc Việt Nam.
Thông tin tác giả Tuyên ngôn độc lập
Tác giả của Tuyên ngôn độc lập là Hồ Chí Minh, ông là nhà yêu nước và nhà cách mạng vĩ đại, nhà hoạt động lỗi lạc của phong trào quốc tế.
- Sinh ngày 19-5-1890, trong một gia đình yêu nước ở Kim Liên, Nam Đàn, Nghệ An
- Học ở trường Quốc học Huế rồi dạy học ở Dục Thanh (Phan Thiết)
- Năm 1911, ra đi tìm đường cứu nước
- Hoạt động cách mạng ở nhiều nước: Pháp, Trung Quốc, Thái Lan…
- Ngày 3-2-1930, thành lập Đảng Cộng sản Việt Nam
- Năm 1941, trở về nước, lãnh đạo phong trào cách mạng trong nước
- Ngày 2-9-1945, đọc bản Tuyên ngôn độc lập, khai sinh ra nước VNDCCH
- Lãnh đạo nhân dân trong hai cuộc kháng chiến chống Pháp và Mỹ
- Từ trần ngày 2-9-1969, tại Hà Nội
Thông tin tác phẩm Tuyên ngôn độc lập
Tuyên ngôn độc lập là một văn kiện lịch sử quan trọng được Chủ tịch Hồ Chí Minh soạn thảo và đọc trong hoàn cảnh đặc biệt của lịch sử dân tộc.
Thể loại
Văn chính luận
Xuất xứ/Hoàn cảnh ra đời
Chiến tranh thế giới thứ hai kết thúc, phát xít Nhật đầu hàng đồng minh. Nhân dân ta giành được chính quyền trên cả nước.
Ngày 26-8-1945, Hồ Chí Minh từ Việt Bắc về tới Hà Nội, tại căn nhà số 48 Hàng Ngang, Người soạn thảo Tuyên ngôn độc lập.
Phương thức biểu đạt
Phương thức biểu đạt của tác phẩm Tuyên ngôn độc lập: Chủ yếu là nghị luận kết hợp với biểu cảm.
Bố cục
Tác phẩm được chia thành 3 phần rõ ràng:
- Phần 1: Nêu nguyên lý chung của bản Tuyên ngôn độc lập (Cơ sở lý luận)
- Phần 2: Tố cáo tội ác của giặc và khẳng định cuộc đấu tranh chính nghĩa (Cơ sở thực tiễn)
- Phần 3: Lời tuyên bố độc lập và ý chí bảo vệ chủ quyền của dân tộc
Giá trị nội dung
Tuyên ngôn độc lập là văn kiện lịch sử tuyên bố trước quốc dân, đồng bào và thế giới về việc chấm dứt chế độ thực dân, phong kiến ở nước ta. Bản tuyên ngôn đánh dấu kỷ nguyên độc lập, tự do của nước Việt Nam mới.
Tác phẩm vừa tố cáo mạnh mẽ tội ác của thực dân Pháp, ngăn chặn âm mưu tái chiếm nước ta của các thế lực thù địch, vừa bộc lộ tình cảm yêu nước, thương dân và khát vọng độc lập, tự do cháy bỏng của tác giả.
Giá trị nghệ thuật
Lập luận chặt chẽ, lý lẽ đanh thép, chứng cứ xác thực.
Ngôn ngữ vừa hùng hồn, đanh thép khi tố cáo tội ác kẻ thù vừa chan chứa tình cảm, ngôn ngữ châm biếm sắc sảo. Hình ảnh giàu sức gợi cảm.
Phân tích nội dung Tuyên ngôn độc lập
Tuyên ngôn độc lập thể hiện tài năng xuất chúng của Chủ tịch Hồ Chí Minh trong việc vận dụng nghệ thuật lập luận để tạo nên một văn kiện lịch sử bất hủ.
Cơ sở lý luận – Nguyên lý chung của bản Tuyên ngôn
Hồ Chí Minh trích dẫn hai bản tuyên ngôn của Pháp và Mỹ làm tiền đề lý luận:
- Tuyên ngôn độc lập của Mỹ năm 1776: “Tất cả mọi người… quyền mưu cầu hạnh phúc”
- Tuyên ngôn Nhân quyền và Dân quyền của Pháp năm 1791: “Người ta sinh ra tự do… bình đẳng về quyền lợi”
Ý nghĩa của việc trích dẫn:
- Sử dụng những lý lẽ đã được tất cả mọi người thừa nhận
- Nghệ thuật “gậy ông đập lưng ông”: Dùng lời của người Pháp để nói về họ
- Đặt ngang hàng cuộc cách mạng Việt Nam với hai cường quốc, thể hiện lòng tự hào, tự tôn dân tộc
- Từ quyền cá nhân, Hồ Chí Minh mở rộng thành quyền dân tộc: “Suy rộng ra… quyền tự do”
Cơ sở thực tiễn – Tố cáo tội ác và khẳng định cuộc đấu tranh chính nghĩa
Tố cáo tội ác của giặc:
- Vạch rõ bản chất “khai hóa” của thực dân Pháp: thi hành những chính sách độc ác, dã man trên mọi lĩnh vực
- Vạch trần thực chất công cuộc “bảo hộ”: Pháp quỳ gối đầu hàng, mở cửa nước ta rước Nhật
- Chỉ rõ luận điệu xảo trá: đầu hàng Nhật, khủng bố Việt Minh, giết tù chính trị
Cuộc đấu tranh chính nghĩa của nhân dân ta:
- Nhân dân Việt Nam đứng về phe đồng minh, chống phát xít Nhật
- Nhân dân Việt Nam cướp chính quyền từ tay Nhật chứ không phải từ tay Pháp
- Thoát ly quan hệ với Pháp, xóa bỏ hiệp ước và mọi đặc quyền của Pháp
- Kêu gọi nhân dân đoàn kết chống lại âm mưu của Pháp
Lời tuyên bố độc lập và ý chí bảo vệ chủ quyền dân tộc
Lời khẳng định nền độc lập ngắn gọn, đanh thép, trang trọng: “Nước Việt Nam có quyền… nước tự do, độc lập”.
Ý chí kiên quyết bảo vệ nền độc lập, tự do cho dân tộc được thể hiện rõ nét qua từng câu từ mạnh mẽ và quyết liệt.
Tuyên ngôn độc lập là áng văn chính luận mẫu mực, thể hiện tài năng và tấm lòng yêu nước của Chủ tịch Hồ Chí Minh.