Phân tích bài thơ Lá Diêu Bông của Hoàng Cầm là một trong những tác phẩm tiêu biểu về tình yêu trong văn học Việt Nam hiện đại. Bài thơ khắc họa tâm trạng của một chàng trai trẻ trong tình yêu đơn phương qua hình ảnh tìm kiếm lá diêu bông.
Dàn ý phân tích bài thơ Lá Diêu Bông
Dưới đây là dàn ý chi tiết để tham khảo, được biên soạn bởi đội ngũ giáo viên giỏi, có nhiều kinh nghiệm giảng dạy văn học.
Mở bài
Dẫn dắt, giới thiệu về tác giả Hoàng Cầm và bài thơ Lá Diêu Bông. Khái quát về chủ đề tình yêu được thể hiện trong tác phẩm này.
Thân bài
a. Hình ảnh người chị
Hình ảnh người chị xuất hiện đầy quyến rũ và bí ẩn:
- Trang phục: “Váy Đình Bảng buông chùng cửa võng” gợi tà váy tròn xòe, buông trùng như dáng cửa võng.
- Hành động: “Thẩn thơ đi tìm” với lời thách đố “Đứa nào tìm được lá Diêu Bông/Từ nay ta gọi là chồng”
Những hình ảnh trong hai đoạn thơ đầu cho biết về tâm tư của người chị: có uẩn khúc, đầy xao động và khó hiểu.
b. Thái độ của nhân vật “chị” qua bốn lần nhận lá
Điệp ngữ “Em tìm thấy lá” nhấn mạnh vào hành trình nỗ lực tìm kiếm kéo dài, không ngừng nghỉ của nhân vật trữ tình.
Sự khác biệt trong phản ứng và cảm xúc của người chị qua các đoạn thơ:
- Hai ngày: chị chau mày và bảo “Đâu phải lá diêu bông”
- Mùa đông sau: chị lắc đầu trông nắng vãn bên sông
- Ngày cưới chị: chị cười xe chỉ ấm trôn kim
- Chị ba con: chị xòe tay phủ mặt, chị không nhìn
Phản ứng của chị có sự thay đổi, dần trở nên thờ ơ, không quan tâm đến nhân vật trữ tình.
c. Tâm trạng tuyệt vọng nhân vật “em”
Hình ảnh “em” cầm chiếc lá “đi đầu non cuối bể” cho thấy tình cảm chân thành, thủy chung nhưng vô vọng. Câu thơ “Diêu Bông hời!… -ơi Diêu Bông!…” bộc lộ một nỗi xót xa, tuyệt vọng.
Kết bài
Khẳng định giá trị nội dung và nghệ thuật của bài thơ Lá diêu bông. Tác phẩm là một trong những bài thơ hay nhất về tình yêu đơn phương trong văn học Việt Nam hiện đại.
Mẫu 1: Phân tích Lá diêu bông
Hoàng Cầm là một trong những nhà thơ tiêu biểu của giai đoạn kháng chiến chống Pháp. Một trong những bài thơ của ông có thể kể đến Lá Diêu Bông.
Nhân vật trữ tình trong bài thơ là “Em” đặt trong mối tương quan với nhân vật “Chị” – nguồn cơn của mọi cảm xúc, suy nghĩ và hành động của “Em”.
“Váy Đình Bảng buông chùng cửa võng
Chị thẩn thơ đi tìm
Đồng chiều
Cuống rạ
Chị bảo
– Đứa nào tìm được lá Diêu Bông
Từ nay ta gọi là chồng”
Bài thơ mở đầu với hình ảnh “Chị” xuất hiện qua trang phục váy Đình Bảng. Chị đi về phía cánh đồng chiều còn trơ cuống rạ. Chị đang thẩn thơ tìm đồng chiều cuống rạ. Rồi chị nói rằng “ Đứa nào tìm được lá Diêu Bông, từ nay ta gọi là chồng…” .
Câu nói đã tác động đến nhân vật “Em” giống như một lời nguyền, đi theo suốt cuộc đời. “Em” vì câu nói “bâng quơ” của “Chị” đã mải miết kiếm tìm “lá diêu bông” vốn không có thật. Hình ảnh lá diêu bông tượng trưng cho mối tình đơn phương, mong ước về hạnh phúc cũng như sự chờ đợi mòn mỏi của nhân vật trữ tình “Em”.
“Hai ngày Em tìm thấy lá
Chị chau mày
– Đâu phải lá Diêu Bông
Mùa đông sau Em tìm thấy lá
Chị lắc đầu
trông nắng vãn bên sông
Ngày cưới Chị
Em tìm thấy lá
Chị cười xe chỉ ấm trôn kim
Chị ba con
Em tìm thấy lá
Xoè tay phủ mặt Chị không nhìn”
“Em” đi tìm chiếc lá như muốn khẳng định điều có thể của những thứ không thể. Bốn lần “Em” đi tìm, bốn lần đều tìm thấy lá, nhưng sắc điệu cảm xúc của “Chị” lại khác nhau. Từ “chau mày” không chấp nhận chiếc lá đầu tiên tìm là lá Diêu Bông, đến “lắc đầu” thẫn thờ “trông nắng vãn bên sông”, rồi cười gượng gạo “xe chỉ ấm trôn kim” đến đau khổ “xòe tay phủ mặt Chị không nhìn”.
Dù trong hoàn cảnh khác nhau, nhưng “Chị” vẫn tỏ ra thờ ơ, không quan tâm đến tình cảm của “Em”.
Để rồi ở cuối bài thơ, hình ảnh “Em” cầm chiếc lá “đi đầu non cuối bể” cho thấy tình cảm chân thành, thủy chung nhưng vô vọng. Câu thơ cuối “ Diêu Bông hời!… -ơi Diêu Bông!… ” đã bộc lộ một nỗi xót xa, tuyệt vọng của nhân vật trữ tình “Em”.
Bài thơ giàu tính nhạc với nhiều cách tổ chức nhịp điệu cùng cấu trúc ngữ pháp lặp lại bốn lần có ý nghĩa nhấn mạnh hành trình nỗ lực kiếm tìm không mệt mỏi của nhân vật trữ tình.
Lá Diêu Bông quả là một bài thơ hay của Hoàng Cầm, gửi gắm nhiều tâm tư, tình cảm của tác giả.
Dàn ý và các bài phân tích bài thơ Lá Diêu Bông này sẽ giúp học sinh nắm vững nội dung tác phẩm. Từ đó có thể viết bài phân tích hoàn chỉnh và đạt điểm cao.