Soạn bài Cái giá trị làm người

Vũ Trọng Phụng (1912-1939) là nhà văn hiện thực nổi tiếng của văn học Việt Nam hiện đại. Ông được biết đến với những tác phẩm phóng sự sắc sảo như “Số đỏ”, “Làm đĩ”.

Phóng sự là thể loại văn học có tính chất báo chí, phản ánh trực tiếp hiện thực xã hội. Phóng sự sử dụng các biện pháp nghiệp vụ báo chí như phỏng vấn, đối thoại để đảm bảo tính xác thực.

Tác phẩm diễn ra trong bối cảnh xã hội Việt Nam những năm 1930, thời kỳ thuộc địa. Những người lao động thất nghiệp phải tụ tập ra các chợ “bán người” để kiếm việc làm.

Tác giả sử dụng ngôn ngữ đời thường, giản dị nhưng sắc sảo. Lời thoại phản ánh trực tiếp tư tưởng và hoàn cảnh của các nhân vật.

Văn bản khám phá cuộc sống và những câu chuyện đằng sau bữa cơm của thầy và cô nàng. Nó là kết quả của cuộc điều tra về tội buôn người và nghề đi ở do nhà văn phóng sự tại miền Bắc vào những năm 1930.

Những đặc điểm của phóng sự được thể hiện qua văn bản:

– Phản ánh lại sự kiện những người lao động thất nghiệp đi kiếm việc làm bằng cách tụ tập ra những chợ “bán người”, chỉ mong có được một “thầy kí”, “cô đầm” nào đây rước về làm việc vặt.

– Có sử dụng biện pháp nghiệp vụ báo chí như phỏng vấn, đối thoại… để đảm bảo tính xác thực của tư liệu.

– Những người lao động thất nghiệp đi kiếm việc làm bằng cách tụ tập ra những chợ “bán người”, chỉ mong có được một “thầy kí”, “cô đầm” nào đây rước về làm việc vặt.

→ Hiện trạng thất nghiệp thời bấy giờ

– Những người đàn bà đi ở vú

→ Gia đình nghèo, mẹ phải bỏ con ở nhà để lấy sữa mình nuôi con người ta

– Mụ “đưa người” toàn quyền quyết định về cái giá của những người lao động đủ mọi lứa tuổi

→ Sự bi thương của xã hội

Mật độ sử dụng lời thoại:

+ Tác phẩm “Cái giá trị làm người” sử dụng lời thoại một cách hợp lý và không quá dày đặc. Lời thoại xuất hiện ở các khung cảnh quan trọng, khi cần thiết để thể hiện tâm tư, tình cảm và quan điểm của nhân vật.

+ Mật độ lời thoại không làm tác phẩm trở nên nặng nề, mà giúp tạo ra sự cân đối giữa miêu tả và trò chuyện.

Tác dụng của lời thoại:

+ Phát triển nhân vật: Lời thoại giúp làm nổi bật tính cách, suy nghĩ và cảm xúc của các nhân vật. Chúng cho phép độc giả hiểu rõ hơn về họ qua cách họ nói và tương tác với nhau.

+ Tạo tương tác và gần gũi: Lời thoại làm cho câu chuyện trở nên sống động hơn, gần gũi với độc giả.

+ Phản ánh ngôn ngữ đời thường: Lời thoại thường sử dụng ngôn ngữ đời thường, góp phần làm tăng tính chân thực của phóng sự.

Trần thuật và miêu tả:

+ Trong bài viết, tác giả sử dụng trần thuật để kể câu chuyện và miêu tả các tình huống, nhân vật, và cảnh vật.

+ Ví dụ: “Ông Hòa đứng trước cửa nhà, ánh mặt trời chiếu qua hàng cây xanh tạo nên bóng râm dịu dàng.”

Trần thuật và bình luận:

+ Tác giả sử dụng trần thuật để kể câu chuyện và bình luận về các tình huống, sự kiện, và nhân vật.

+ Ví dụ: “Ông Hòa nhìn ra khung cửa sổ, suy ngẫm về cuộc sống và giá trị của việc làm người.”

Trong đoạn trích “Cái giá trị làm người” của Vũ Trọng Phụng, chúng ta có thể thấy được một số khía cạnh về con người và xã hội Việt Nam thời kỳ trước năm 1945:

– Tình trạng khốn khó và bất công xã hội: Đoạn trích miêu tả cuộc sống của những người lao động nghèo khó, phải làm việc vất vả để kiếm sống. Sự chênh lệch giàu nghèo và sự bất công trong việc định đoạt giá trị lao động của họ.

– Tình thương và lòng nhân ái: Nhà văn thể hiện lòng thương cảm và tình người thông qua việc miêu tả những đứa trẻ nghèo khó.

– Tính chân thực và xác thực: Tác giả sử dụng ngôn ngữ sắc sảo và hình ảnh sinh động để phản ánh một cách chân thực cuộc sống và con người.

Tác giả Vũ Trọng Phụng là một trong những nhà văn nổi tiếng của văn học Việt Nam hiện đại. Cách ông viết phóng sự mang đậm tính chân thực, châm biếm và tinh tế.

Ngôi kể và điểm nhìn:

+ Vũ Trọng Phụng thường sử dụng ngôi kể thứ nhất để tạo sự gần gũi và chân thực. Ông thường đặt mình vào tình huống và góc nhìn của nhân vật, giúp độc giả cảm nhận sâu sắc hơn về cuộc sống và xã hội.

+ Ông cũng linh hoạt chuyển đổi ngôi kể tùy theo tình huống, từ đó tạo ra sự đa dạng và phong phú trong việc thể hiện chủ đề.

Cách trần thuật và miêu tả:

+ Vũ Trọng Phụng sử dụng cách trần thuật chi tiết, tường minh để tái hiện cuộc sống hàng ngày, từ những con phố đông đúc đến những góc tối của xã hội.

+ Miêu tả của ông rất tinh tế, từng chi tiết nhỏ đều được lồng ghép một cách tỉ mỉ.

Sử dụng lời thoại:

+ Lời thoại trong tác phẩm của Vũ Trọng Phụng thường phản ánh trực tiếp tư tưởng, quan điểm và tính cách của nhân vật.

+ Ông biết cách sử dụng lời thoại để tạo ra sự hài hước, châm biếm hoặc thể hiện sự đau đớn, phẫn nộ của nhân vật.

Phóng sự và nhật kí là hai thể loại văn học có điểm giống và khác nhau trong việc phản ánh sự thật đời sống:

Giống:

+ Tính chân thực: Cả phóng sự và nhật kí đều hướng đến việc tái hiện sự thật đời sống một cách sinh động và chi tiết.

+ Phản ánh thời sự: Cả hai thể loại đều liên quan đến việc phản ánh các sự kiện, tình hình xã hội, và cuộc sống hàng ngày.

Khác:

+ Phóng sự: Mục đích phóng sự thường xuất hiện trên báo chí và có nhiệm vụ không chỉ đưa tin mà còn dựng lại hiện trường để mọi người quan sát và phán xét.

+ Nhật kí: Mục đích nhật kí thường mang tính cá nhân, là nơi tác giả ghi lại suy nghĩ, cảm xúc và trải nghiệm của bản thân.

Tác phẩm “Cái giá trị làm người” của Vũ Trọng Phụng là một tiếng kêu đau đớn trước thực trạng xã hội bất công, nơi con người bị biến thành hàng hóa để mua bán. Qua những hình ảnh chân thực về các chợ “bán người”, tác giả đã phơi bày sự tàn khốc của chế độ thực dân, khiến người lao động phải chấp nhận mọi công việc vất vả chỉ để sinh tồn.

Giá trị nhân văn của tác phẩm thể hiện qua lòng trắc ẩn sâu sắc dành cho những số phận bất hạnh. Tác giả không chỉ tố cáo mà còn khắc họa chân thực nỗi đau của những người mẹ phải bỏ con để đi làm vú em, của những người lao động phải chịu sự sắp đặt của các “mụ đưa người”.

Thông qua nghệ thuật phóng sự tinh tế, Vũ Trọng Phụng đã tạo nên một tác phẩm có giá trị nhân văn cao, góp phần đánh thức lương tri xã hội và khẳng định giá trị làm người trong hoàn cảnh khắc nghiệt.