Tác phẩm Cảm hoài là bài thơ tự sự của Đặng Dung thể hiện ý chí sắt đá của người anh hùng nhưng không may mắn khi không gặp thời thế. Bài thơ được viết bằng chữ Hán theo thể thơ thất ngôn bát cú Đường luật, sau này được Nguyễn Khắc Phi dịch và đưa vào sách giáo khoa.
Nội dung Cảm hoài
Thế sự ngổn ngang đã vội già,
Đất trời bất tận cuộc say ca.
Gặp thời đồ điếu công thành dễ,
Lỡ vận anh hùng hận xót xa.
Phò chúa dốc lòng nâng trục đất,
Tẩy binh khôn lối khéo Ngân Hà.
Quốc thù chưa trả đầu sao bạc,
Bao độ mài gươm ánh nguyệt tà.
Thông tin tác giả Cảm hoài
Tác giả của tác phẩm Cảm hoài là Đặng Dung, ông là một nhà thơ và tướng quân kiêm nghĩa sĩ thời kháng chiến chống quân Minh xâm lược.
- Chưa rõ năm sinh, quê ở huyện Thiên Lộc (Can Lộc), tỉnh Hà Tĩnh
- Con trai của tướng quân Trần Ngỗi
- Tham gia cuộc khởi nghĩa Trần Ngỗi chống quân Minh và lập được nhiều công lớn
- Sau khi cha mất, ông tôn Trần Quý Khoáng làm minh chủ
- Chỉ huy nghĩa quân giao chiến với quân Minh hàng trăm trận đánh
- Năm 1414, bị giặc Minh bắt giải sang Trung Quốc và tuẫn tiết trên đường đi
Thông tin tác phẩm Cảm hoài
Tác phẩm Cảm hoài là bài thơ tự sự thể hiện nỗi lòng và tâm sự của người anh hùng thời thế nhưng không may khi công việc chưa xong mà tuổi già đã đến.
Thể loại
Thơ tự sự theo thể thơ thất ngôn bát cú Đường luật
Xuất xứ/Hoàn cảnh ra đời
Tác phẩm Cảm hoài ra đời khi Đặng Dung đem quân giúp vua Trùng Quang Đế nhà Hậu Trần. Tuy nhiên, do lòng người ly tán, quân binh ít ỏi, lương thực thiếu thốn nên cuối cùng trận chiến thất bại.
Phương thức biểu đạt
Phương thức biểu đạt của tác phẩm Cảm hoài: Biểu cảm
Bố cục
Bố cục bài thơ được chia làm 4 phần rõ ràng:
- Hai câu đề (câu 1 và 2): Diễn tả một tình thế bi kịch
- Hai câu thực (câu 3 và 4): Nêu lên cụ thể nỗi niềm thời thế với tâm trạng uất hận
- Hai câu luận (câu 5 và 6): Tình thế bất lực, cảm giác bi kịch trong những hình ảnh khoáng đạt, đượm màu bi tráng
- Hai câu kết (câu 7 và 8): Thể hiện chí khí quật cường và tinh thần kiên trì chiến đấu
Giá trị nội dung
Qua lời tâm sự trước hoàn cảnh và thời cuộc, nhà thơ thể hiện tâm trạng bi tráng và ý chí quật cường trước tình thế ngặt nghèo, vận nước gian nan. Qua đó, làm nổi bật vẻ đẹp bi tráng của người anh hùng mang âm hưởng của hào khí Đông – A.
Giá trị nghệ thuật
Bài thơ sử dụng nghệ thuật đối lập, hình tượng hùng tráng và nhiều điển cố. Từ đó, giúp câu thơ có độ súc tích, giàu dư âm và góp phần thể hiện sâu sắc nỗi lòng của nhân vật trữ tình.
Phân tích nội dung Cảm hoài
Tác phẩm Cảm hoài thể hiện tâm trạng và nỗi lòng của người anh hùng trước thời thế loạn lạc qua 4 phần chính với những hình ảnh và biện pháp nghệ thuật độc đáo.
Hai câu đề – Sự giãi bày nỗi lòng trước hoàn cảnh thời cuộc
Hai câu thơ đầu là lời than thở của nhân vật trữ tình trước tình thế bi kịch. Hình ảnh “thế sự ngổn ngang” và “đất trời bất tận cuộc say ca” cho thấy thời thế đảo điên với sự ngông cuồng của giặc xâm lược.
Nhân vật trữ tình cảm thấy bất lực khi tuổi đã già mà công việc chưa xong. Để vơi đi nỗi đau đớn, nhà thơ tìm đến rượu và đắm chìm vào những lời hát.
Hai câu thực – Quan niệm về vận khí của người anh hùng
Hai câu thơ nói về thời thế từ xưa đến nay với những kết luận được rút ra từ kinh nghiệm đầy máu và nước mắt. “Gặp thời đồ điếu công thành dễ, lỡ vận anh hùng hận xót xa” thể hiện quan niệm về vận khí của người anh hùng trước sự thành bại.
Hình ảnh “đồ điếu” (tên hàng thịt) và “anh hùng” được đối lập để nhấn mạnh sự bất công của thời thế.
Hai câu luận – Nỗi lòng bất lực trước bi kịch
Nhà thơ giãi bày nỗi lòng bất lực thông qua những biểu tượng quen thuộc của thơ trung đại:
- “Phò chúa dốc lòng nâng trục đất”: Thể hiện ý chí phò vua và hoài bão to lớn
- “Tẩy binh khôn lối khéo Ngân Hà”: Ý sẵn sàng chiến đấu hoặc ước mong đất nước thanh bình
Những hình ảnh khoáng đạt này vừa thể hiện tình thế bất lực vừa đượm màu bi tráng.
Hai câu kết – Ý chí quật cường và tinh thần chiến đấu
Hình ảnh người tráng sĩ “mài gươm ánh nguyệt tà” là biểu tượng của sức mạnh và sự chinh phục. Dù “quốc thù chưa trả đầu sao bạc”, tâm hồn người tráng sĩ vẫn bền bỉ, nhiệt huyết anh hùng.
Điển tích “Long Tuyền” (thanh tề tướng kiếm) được sử dụng để thể hiện ý chí chiến đấu kiên cường và tinh thần bất khuất.
Nghệ thuật biểu đạt
Tác phẩm Cảm hoài sử dụng nhiều biện pháp tu từ như ẩn dụ, đối, điển tích và so sánh. Phong cách cổ điển được thể hiện qua việc sử dụng thể thơ thất ngôn bát cú, nhiều điển cố và những biểu tượng quen thuộc của thơ trung đại.
Tác phẩm Cảm hoài là tiếng nói bi tráng của người anh hùng thời thế, thể hiện ý chí quật cường trước nghịch cảnh và lòng yêu nước thành khẩn.