Phân tích Xuân Tóc Đỏ cứu quốc là một trong những đoạn trích tiêu biểu nhất của tiểu thuyết Số đỏ của nhà văn Vũ Trọng Phụng. Đoạn trích thể hiện sinh động bức tranh xã hội thời thuộc địa với những nhân vật điển hình, phản ánh sự tha hóa và suy đồi của con người trong xã hội đương thời.
Dàn ý phân tích Xuân Tóc Đỏ cứu quốc
Dưới đây là dàn ý tham khảo để phân tích Xuân Tóc Đỏ cứu quốc, được biên soạn bởi đội ngũ giáo viên giỏi, có nhiều kinh nghiệm giảng dạy văn học. Dàn ý này sẽ giúp học sinh có cái nhìn tổng quan và hệ thống về tác phẩm.
Mở bài
Giới thiệu về nhà văn Vũ Trọng Phụng, tiểu thuyết Số đỏ và đoạn trích Xuân Tóc Đỏ cứu quốc.
Thân bài
a. Tình hình chuẩn bị cho cuộc thi đấu thể thao đặc biệt:
- Sân quần Rollandes Vareau của Hà Thành đã ghi được một chỗ rẽ cho lịch sử thể thao khi giá vào cửa ba đồng hạng bét nhưng người xem cũng trên ba nghìn.
- Gia đình cụ cố Hồng hi vọng Xuân Tóc Đỏ.
- Các quan chức cấp cao của hai nước đã an tọa nhưng Tổng cục thể thao Bắc Kì đang lo sốt vó khi không thấy hai nhà đương kim Hải và Thụ.
- Cuối cùng để chữa cháy họ mời quán quân Xiêm La đấu với Xuân Tóc Đỏ.
b. Diễn biến kịch tính của “ván quần” giữa Xuân Tóc Đỏ và quán quân quần vợt Xiêm La:
- Trong trận đấu, Xuân đã chiếm được ưu thế hơn so với quán quân Xiêm.
- Điều đó khiến cho Vua Xiêm tức giận và dọa dẫm chiến tranh sẽ nổ ra nếu Xuân thắng.
- Ông Giám đốc chính trị Đông Dương đã phải tìm ông Văn Minh để bảo Xuân Tóc Đỏ nhường quán quân Xiêm La.
⇒ Việc Xuân Tóc Đỏ đổi thắng thành thua là cực kì phi lí, thể hiện tài năng của tác giả trong việc sử dụng thủ pháp phóng đại. Dù vậy vẫn có cơ sở hiện thực đó là trong chính trị, mọi động thái của các bên liên quan đều giống như một nước cờ biến ảo, khó suy đoán.
c. Màn hùng biện của Xuân Tóc Đỏ và sự tung hô của dân chúng:
- Xuân nghe vậy thì nhường bàn cuối khiến công chúng, khán giả sững sờ.
- Ban đầu, họ có vẻ đả đảo Xuân song với sự lẻo mép và khôn lỏi của mình Xuân đã thuyết phục quần chúng bằng tài diễn thuyết.
- Hắn tỏ vẻ trịch thượng và tự cho mình đã bỏ qua lòng tự trọng và cứu đất nước.
- Nghe xong, quần chúng lại coi hắn như người hùng cứu quốc thực thụ và tán tụng, ngợi ca.
⇒ Xuân Tóc Đỏ hiện lên là một kẻ xảo quyệt, giỏi ăn nói.
Kết bài
Khẳng định giá trị nội dung và nghệ thuật của đoạn trích Xuân Tóc Đỏ cứu quốc.
Mẫu 1: Phân tích Xuân Tóc Đỏ cứu quốc
Vũ Trọng Phụng được mệnh danh là ông vua phóng sự đất Bắc. Các tác phẩm của ông đều khắc họa hết sức chân thật bộ mặt của xã hội đương thời.
Một trong số đó phải kể đến tiểu thuyết Số đỏ. Nổi bật trong tác phẩm là đoạn trích Xuân Tóc Đỏ cứu quốc.
Xuân Tóc Đỏ cứu quốc là đoạn trích nửa đầu chương XX – chương cuối của tác phẩm Số đỏ. Nội dung kể về sự kiện vua nước Xiêm sang thăm Việt Nam nhằm thắt chặt quan hệ hai nước.
Trong trận thi đấu thể thao mang tính ngoại giao, Xuân Tóc Đỏ được lệnh phải thua quán quần quật vợt người Xiêm. Sau trận đấu, Xuân Tóc Đỏ được tung hô là “vĩ nhân”, “anh hùng cứu quốc” và được tiếp tục được một số tổ chức danh giá chào đón, mời làm thành viên danh dự.
Ở đoạn mở đầu, tác giả giới thiệu về tình hình chuẩn bị cho cuộc thi đấu thể thao đặc biệt. Nơi diễn ra trận đấu là sân quần Rollandes Vareau của Hà Thành đã ghi được một chỗ rẽ cho lịch sử thể thao khi giá vào cửa ba đồng hạng bét nhưng người xem cũng trên ba nghìn.
Các quan chức cấp cao của hai nước đã an tọa nhưng Tổng cục thể thao Bắc Kì đang lo sốt vó khi không thấy hai nhà đương kim Hải và Thụ. Cuối cùng để chữa cháy họ mời quán quân Xiêm La đấu với Xuân Tóc Đỏ.
Trận đấu diễn ra vô cùng kịch tính. Trong trận đấu, Xuân đã chiếm được ưu thế hơn so với quán quân Xiêm.
Điều đó khiến cho Vua Xiêm tức giận và dọa dẫm chiến tranh sẽ nổ ra nếu Xuân thắng. Ông Giám đốc chính trị Đông Dương đã phải tìm ông Văn Minh để bảo Xuân Tóc Đỏ nhường quán quân Xiêm La.
Việc Xuân Tóc Đỏ đổi thắng thành thua là cực kì phi lí, thể hiện tài năng của tác giả trong việc sử dụng thủ pháp phóng đại. Dù vậy vẫn có cơ sở hiện thực đó là trong chính trị, mọi động thái của các bên liên quan đều giống như một nước cờ biến ảo, khó suy đoán.
Sau khi thua cuộc, Xuân Tóc Đỏ bị quần chúng phản ứng. Nhưng hắn đã dùng tài ăn nói để thuyết phục “Hỡi công chúng! Mi chưa hiểu rõ những lẽ cực kì to tát nó khiến ta phải nhường cho nhà vô địch Xiêm La”.
Xuân đề cập đến xung đột Việt – Xiêm và nhấn mạnh rằng cuộc chiến sẽ kéo theo nạn đói và thảm họa cho nhân loại. Xuân Tóc Đỏ sử dụng những ngôn từ mạnh mẽ để tạo ra ấn tượng mạnh mẽ như xưng “ta”, gọi “mi”, tự nhận mình là “người xả thân cứu nước” và tỏ ra có lòng hy sinh cao thượng.
Hắn nói “mi đã biết đâu cáu lòng hi sinh cao thượng vô cùng..”, “điểm cốt yếu của người xả thân cứu nước không phải chỉ nghĩ đến mình…”. Nghe xong, quần chúng lại coi Xuân Tóc Đỏ như người hùng cứu quốc thực thụ và tán tụng, ngợi ca.
Với đoạn trích này, Vũ Trọng Phụng đã khắc họa bức tranh xã hội đương thời với đầy rẫy những biểu hiện tha hóa, suy đồi dường như vô phương cứu chữa. Các nhân vật xuất hiện trong đoạn trích, tiêu biểu nhất là Xuân Tóc Đỏ đều hình cho những cách tiêu biểu của nhiều loại người trong xã hội, không ngại dùng thủ đoạn, giả dối để đạt được mục đích.
Các sự việc đều góp phần khắc họa một xã hội tha hóa, suy đồi. Tóm lại, Xuân Tóc Đỏ cứu quốc là đoạn trích đặc sắc, thể hiện được tài năng phóng sự của Vũ Trọng Phụng.
Mẫu 2: Phân tích Xuân Tóc Đỏ cứu quốc
Trong kho tàng văn học Việt Nam, Vũ Trọng Phụng nổi tiếng với tài năng phóng sự xuất chúng. Tiểu thuyết Số đỏ là đỉnh cao sáng tác của ông, trong đó đoạn trích Xuân Tóc Đỏ cứu quốc để lại ấn tượng sâu sắc.
Đoạn trích mở ra với bối cảnh một trận đấu quần vợt đặc biệt tại sân Rollandes Vareau. Dù giá vé chỉ ba đồng bạc nhưng hơn ba nghìn người đến xem, cho thấy sự quan tâm lớn của công chúng.
Các quan chức cao cấp hai nước đã có mặt, tạo nên tính chất ngoại giao quan trọng cho trận đấu. Tuy nhiên, Tổng cục thể thao Bắc Kì lại gặp khó khăn khi hai tay vợt chủ lực vắng mặt bất ngờ.
Xuân Tóc Đỏ được chọn thay thế để đối đầu với quán quân Xiêm La. Điều này cho thấy sự bất đắc dĩ và tính chất “chữa cháy” trong việc tổ chức sự kiện.
Trong trận đấu, Xuân Tóc Đỏ thể hiện thực lực vượt trội, chiếm ưu thế rõ rệt. Tuy nhiên, việc hắn có thể thắng lại khiến vua Xiêm tức giận và đe dọa chiến tranh.
Tình huống này phơi bày bản chất giả tạo của quan hệ ngoại giao thời thuộc địa. Một trận đấu thể thao đơn thuần lại có thể dẫn đến xung đột chính trị nghiêm trọng.
Ông Giám đốc chính trị Đông Dương phải can thiệp, yêu cầu Xuân nhường thua. Điều này thể hiện sự phụ thuộc và khiêm nhường của chính quyền thuộc địa trước sức ép ngoại bang.
Sau khi thua cuộc theo lệnh, Xuân Tóc Đỏ đối mặt với sự phản ứng dữ dội của quần chúng. Lúc này, bản tính xảo quyệt và tài ăn nói của hắn mới thực sự bộc lộ.
Xuân sử dụng lời lẽ hoa mỹ, tự xưng “ta” và gọi người khác là “mi” để tạo uy thế. Hắn biến thua thành thắng bằng cách tự nhận mình là “người xả thân cứu nước”.
Trong bài diễn thuyết, Xuân khéo léo đề cập đến nguy cơ chiến tranh và nạn đói. Hắn tạo ra hình ảnh người hy sinh lớn lao vì dân tộc, che đậy sự thật rằng mình chỉ tuân lệnh.
Quần chúng nghe xong lại đổi thái độ, tung hô Xuân như anh hùng cứu quốc. Điều này cho thấy tâm lý đám đông dễ bị thao túng bởi những lời nói khéo léo.
Thông qua nhân vật Xuân Tóc Đỏ, Vũ Trọng Phụng đã khắc họa chân thực loại người cơ hội, xảo quyệt. Họ biết lợi dụng hoàn cảnh để biến bất lợi thành lợi thế cho bản thân.
Đoạn trích cũng phản ánh hiện thực xã hội thời thuộc địa với những mâu thuẫn sâu sắc. Tác phẩm là lời cảnh báo về sự tha hóa của con người trong môi trường xã hội bất công.
Mẫu 3: Phân tích Xuân Tóc Đỏ cứu quốc
Vũ Trọng Phụng là cây bút hiện thực xuất sắc của nền văn học Việt Nam hiện đại. Tác phẩm Số đỏ với đoạn trích Xuân Tóc Đỏ cứu quốc là bức tranh xã hội sống động về thời kỳ thuộc địa.
Bối cảnh đoạn trích là một trận đấu thể thao mang tính chất ngoại giao quan trọng. Sự hiện diện của vua Xiêm và các quan chức cao cấp cho thấy tầm quan trọng chính trị của sự kiện.
Ngay từ đầu, tác giả đã bộc lộ những bất cập trong tổ chức. Việc hai tay vợt chính vắng mặt bất ngờ phản ánh sự thiếu chuyên nghiệp và chuẩn bị kém.
Xuân Tóc Đỏ được chọn làm “lá bài cuối” trong tình huống khó khăn. Điều này cho thấy hắn chỉ là công cụ được sử dụng khi cần thiết, không được trân trọng thực sự.
Khi Xuân thể hiện thực lực và có thể thắng cuộc, vua Xiêm lại đe dọa chiến tranh. Phản ứng này phơi bày tính chất hống hách và áp đặt của các thế lực ngoại bang.
Chính quyền thuộc địa không dám chống lại mà phải nhượng bộ ngay lập tức. Ông Giám đốc chính trị Đông Dương can thiệp để bảo Xuân thua cuộc, thể hiện sự khiêm nhường đáng xấu hổ.
Sự việc này poloi lộ bản chất thống trị gián tiếp của thực dân Pháp. Họ sẵn sàng hy sinh lợi ích và danh dự dân tộc để duy trì mối quan hệ với các nước khác.
Khi phải thua theo lệnh, Xuân Tóc Đỏ ban đầu bị quần chúng phản đối gay gắt. Tuy nhiên, hắn nhanh chóng xoay chuyển tình thế bằng tài diễn thuyết điêu luyện.
Xuân sử dụng những từ ngữ to tát như “lẽ cực kì to tát”, “người xả thân cứu nước”. Hắn biến việc nhượng bộ thành hành động cao thượng vì hòa bình và dân tộc.
Quần chúng nghe xong lại đổi thái độ 180 độ, tung hô Xuân như anh hùng. Điều này cho thấy tâm lý đám đông dễ bị lôi cuốn bởi những lời nói hoa mỹ mà không suy nghĩ thấu đáo.
Thông qua tình huống này, Vũ Trọng Phụng phê phán sự khiếm khuyết trong giáo dục và nhận thức của nhân dân. Họ thiếu khả năng phán đoán độc lập và dễ bị thao túng.
Tác giả cũng lên án thái độ cơ hội của các tầng lớp trí thức như Xuân Tóc Đỏ. Thay vì đấu tranh cho chính nghĩa, họ lại tìm cách lợi dụng mọi tình huống để nâng cao vị thế cá nhân.
Xuân Tóc Đỏ cứu quốc là tác phẩm có giá trị tư tưởng sâu sắc. Nó phản ánh chân thực những mâu thuẫn và bệnh tật của xã hội Việt Nam thời thuộc địa, từ đó gióng lên hồi chuông cảnh báo về sự cần thiết phải thay đổi.
Mẫu 4: Phân tích Xuân Tóc Đỏ cứu quốc
Trong nền văn học Việt Nam hiện đại, Vũ Trọng Phụng được biết đến với phong cách viết phóng sự sắc bén. Đoạn trích Xuân Tóc Đỏ cứu quốc trong tiểu thuyết Số đỏ thể hiện rõ nét tài năng nghệ thuật của ông.
Tác giả khéo léo sử dụng thủ pháp đối chiếu ngay từ đầu đoạn trích. Giá vé chỉ ba đồng bạc thể hiện tính bình dân, nhưng hơn ba nghìn khán giả cho thấy sức hút lớn của sự kiện.
Vũ Trọng Phụng miêu tả bối cảnh một cách sinh động và có chiều sâu lịch sử. Sân quần Rollandes Vareau được nhắc đến như “một chỗ rẽ cho lịch sử thể thao”, tạo tính trang trọng cho sự kiện.
Tác giả sử dụng thủ pháp phóng đại một cách khéo léo trong việc mô tả phản ứng của vua Xiêm. Việc đe dọa chiến tranh vì một trận đấu thể thao tuy phi lý nhưng lại phản ánh chân thực tâm lý quyền lực.
Ngôn ngữ trong tác phẩm vừa mang tính châm biếm vừa có độ chính xác cao. Cụm từ “chữa cháy” khi nói về việc mời Xuân Tóc Đỏ thay thế thể hiện sự bất đắc dĩ một cách hài hước.
Tác giả khéo léo sử dụng lời thoại trực tiếp để khắc họa tính cách nhân vật. Xuân Tóc Đỏ tự xưng “ta” và gọi người khác là “mi”, thể hiện sự kiêu ngạo và muốn tạo uy thế.
Các câu hùng biện của Xuân được Vũ Trọng Phụng viết với giọng điệu trang trọng nhưng nội dung lại rỗng tuếch. Điều này tạo nên hiệu ứng châm biếm sâu sắc về loại hình hùng biện giả dối.
Tác giả sử dụng thủ pháp tâm lý học tập thể một cách tinh tế. Quần chúng chuyển từ phản đối sang tung hô chỉ sau một bài diễn thuyết, cho thấy tính dễ dao động của đám đông.
Kết cấu đoạn trích được sắp xếp theo trình tự thời gian hợp lý: chuẩn bị – thi đấu – diễn thuyết – phản ứng. Cách bố trí này giúp người đọc theo dõi sự việc một cách mạch lạc và sinh động.
Vũ Trọng Phụng khéo léo sử dụng các chi tiết nhỏ để làm nổi bật tính cách nhân vật. Việc Xuân sử dụng những từ ngữ “cao siêu” như “lẽ cực kì to tát” cho thấy sự giả tạo và phô trương.
Tác giả cũng thể hiện tài năng trong việc miêu tả tâm lý quần chúng. Từ “sững sờ” ban đầu đến “tán tụng, ngợi ca” sau cùng, cho thấy sự thay đổi nhanh chóng và thiếu ổn định.
Thông qua nghệ thuật miêu tả và kể chuyện tinh tế, tác giả đã tạo nên một tác phẩm vừa có tính giải trí cao vừa mang ý nghĩa phê phán xã hội sâu sắc.
Xuân Tóc Đỏ cứu quốc thể hiện tài năng xuất chúng của Vũ Trọng Phụng trong việc kết hợp nghệ thuật và tư tưởng. Đây là một trong những đoạn trích kinh điển của văn học Việt Nam hiện đại, đáng được nghiên cứu và học hỏi.
Dàn ý và bài phân tích Xuân Tóc Đỏ cứu quốc trên đây sẽ giúp học sinh nắm vững nội dung tác phẩm. Các bài mẫu cung cấp hướng viết cụ thể, rõ ràng cho bài thi văn học.