Soạn bài Thực thi công lí

Tác giả Uy-li-am Sếch-xpia (1564 – 1616)

Quê quán: sinh ra và lớn lên tại Stratford-upon-Avon, nước Anh. Sự nghiệp: Là nhà văn vĩ đại nhất của Anh và là nhà viết kịch đi trước thời đại.

Ông còn được vinh danh là nhà thơ tiêu biểu của nước Anh và là “Thi sĩ của dòng sông Avon”. Sếch-xpia viết hơn 40 vở kịch, tất cả đều dưới dạng thơ, và được chia thành ba loại:

• Hài kịch: “Giông tố”, “As you like it”, “Cardenio”…
• Bi kịch: “Hamlet”, “Othello”, “King Lear”, “Romeo and Juliet”…
• Kịch lịch sử: “King John”, “Henry V”, “Richard II”…

Vở hài kịch “Người lái buôn thành Vơ-ni-dơ”

Thời gian sáng tác: là một vở kịch thế kỉ XVI của William Shakespeare, được sáng tác trong giai đoạn 1596-1599.

Nội dung: viết về một thương gia thành Venice tên là Antonio, người đã không có khả năng trả một khoản nợ lớn vay từ một người Do Thái chuyên cho vay lấy lãi tên là Shylock.

Giá trị: Vở hài kịch đưa lại giá trị nhân văn sâu sắc: ca ngợi con người, ca ngợi những tình cảm cao đẹp và tiếng nói của lương tri, chính nghĩa. Bên cạnh đó, vở kịch đã phê phán chế độ phong kiến lạc hậu và xã hội tư bản bóc lột và chèn ép con người.

Đoạn trích được trích từ hồi cuối của vở kịch, khi mâu thuẫn giữa Sai-lốc và Antonio đã được đưa ra tòa án để giải quyết.

Bối cảnh: Sai-lốc và Antonio đã ký một văn khế mượn tiền, nếu quá thời hạn trả, Sai-lốc được phép lấy một cân thịt trên người Antonio.

Đoạn trích sử dụng nhiều kiểu lời thoại, bao gồm cả độc thoại và đối thoại nhưng đối thoại chiếm ưu thế.

Hành động kịch của Poóc-xi-a là hành động kịch qua lời thoại. Là hành động bên ngoài được thể hiện qua lời nói.

Lời thoại của các nhân vật:

• Sai-lốc: “Ôi, vị quan tòa cao quý!” / “Ôi, vị quan tòa ngay thẳng và sáng suốt” / “Quan tòa thật là công minh quá!” / “Quan tòa thật là giỏi quá!”
• Gra-ti-a-nô: “Ôi, quan tòa công minh quá, hả, Sai-lốc!” / “Ôi, quan tòa giỏi quá, nhỉ, Sai-lốc?”

Giống: cấu trúc có phần giống nhau “ôi, quan tòa…” và đều sử dụng thán từ “ôi” để thể hiện cảm xúc.

Khác: Lời thoại của Gra-ti-a-nô dùng để khen quan tòa nhưng như một câu hỏi giành cho Sai-lốc, thể hiện qua các từ “hả”, “nhỉ”. Còn lời khen của Sai-lốc dùng trực tiếp đến quan tòa.

Đoạn trích của vở kịch nói về vụ kiện để giải quyết mâu thuẫn giữa hai nhân vật Sai-lốc và Antonio. Họ đã ký một văn khế mượn tiền, nếu quá thời hạn trả, Sai-lốc được phép lấy một cân thịt trên người Antonio. Trước sự tham lam và tàn độc của Sai-lốc, quan tòa đã xử phạt phân minh khiến ông ta phải chịu hình phạt thích đáng.

Hành động kịch của nhân vật Poóc-xi-a: Cải trang thành chàng tiến sĩ luật sư; Hỏi rõ về giấy khế ước và sự chấp thuận hai bên; Thuyết phục Sai-lốc đưa đến sự khoan hồng; Chấp thuận giao ước trong khế ước mượn tiền; Dựa vào điều kiện giao ước lật lại vụ án; Khiến Sai-lốc nhận trừng phạt.

Hành động kịch của nhân vật Sai-lốc: Cứng đầu, đòi quan tòa phải xử đúng giao ước, không có sự khoan hồng; Vui mừng sẵn sàng lấy cân thịt trên người Antonio; Hoảng sợ khi biết không thể thực hiện giao ước và bị luật pháp trừng phạt.

Tình huống kịch: Sai-lốc ký tờ văn khế mượn tiền, nếu vi phạm, Antonio phải cho Sai-lốc được quyền lấy một cân thịt trên cơ thể. Đã quá hạn trả tiền trên tờ văn khế, Sai-lốc đem chuyện này kiện ra quan tòa để được lấy 1 cân thịt trên người Antonio.

Ghép phần văn bản ở cột A với cấu trúc đối thoại phù hợp ở cột B:

• (1) – b
• (2) – c
• (3) – a

Tác dụng của cách tổ chức các lời thoại: Qua việc tổ chức lời thoại theo cấu trúc như trên thể hiện trí thông minh và sự mưu trí của nhân vật Pooc-xi-a.

Ban đầu cô vẫn ra sức thuyết phục mong cho tên đểu cáng Sai-lốc sẽ thay đổi ý kiến và khoan nhượng, nhưng không, hắn ta từ chối. Biết không thể thuyết phục được nữa, cô chưa vội tấn công mà cho hắn thứ hắn muốn nhằm buông lỏng cảnh giác và lừa hắn vào bẫy về sau.

Xung đột xảy ra giữa Sai-lốc và Antonio về vấn đề vay mượn tiền. Đã qua thời hạn mượn tiền trong tờ văn khế và đã đến lúc Antonio nhận hình phạt do đã vi phạm văn khế.

Xung đột được giải quyết bằng cách đưa ra quan tòa để xử án. Nhờ trí thông minh của Pooc-xi-a cô đã giải quyết ổn thỏa xung đột, giúp người tốt bụng (Antonio) thoát khỏi âm mưu hãm hại của tên xấu xa Sai-lốc.

Cảm xúc của người đọc cũng thay đổi theo diễn biến của xung đột. Lúc Pooc-xi-a thuyết phục giải quyết xung đột bằng sự khoan hồng, mọi người cảm thấy thuyết phục và chí lí.

Nhân vật Sai-lốc là một kẻ tham lam, xấu xa. Ông ta vốn là một người chuyên cho vay lãi để vay tiền, từ việc ghét Antonio tốt bụng vì cho vay không lấy lãi làm ông ta phải hạ mức lãi suất đã thể hiện bản tính tham lam của ông ta.

Kẻ lẻo mép, nịnh hót: “Ôi, vị quan tòa cao quý!” / “Ôi, vị quan tòa ngay thẳng và sáng suốt” / “Quan tòa thật là công minh quá!” / “Quan tòa thật là giỏi quá!”

Đây là một nhân vật hài kịch bởi lẽ, ở Sai-lốc không có sự tương xứng giữa thực chất bên trong và hành động bên ngoài. Ông ta ra vẻ như mình là một người đề cao công lý, công bằng và luật lệ nhưng thực chất bên trong ông ta chỉ muốn thực hiện mục tiêu ích kỷ cá nhân của mình, đó là giết Antonio.

Theo em nên sáp nhập tất cả lời tuyên án, luận tội của Poóc-xi-a dành cho Sai-lốc vào một lượt lời thoại bởi lẽ việc thể hiện trong một lượt lời chứng tỏ không một ai chen lời vào quyết định tuyên án và luận tội của quan tòa.

Điều đó góp phần thể hiện uy nghi của quan tòa và kết quả xử án công minh của Pooc-xi-a.

Nhận xét về nhân vật Poóc-xi-a: Là một người phụ nữ mạnh mẽ và cơ trí. Cô mạnh mẽ ở chỗ là một người con gái đóng giả chàng tiến sĩ luật sư trước mặt con quỷ già Sai-lốc mà không bị phát hiện.

Em lựa chọn đối thoại với ý kiến này. Lời của Pooc-xi-a quả thực chính xác và đúng với muôn đời về mặt lý thuyết.

Chỉ cần có một tiền lệ, tức là một trường hợp phá vỡ luật thì ắt hẳn sẽ có nhiều trường hợp tiếp theo tiếp tục đi theo con đường đó. Dần dần, sự phá vỡ luật lệ sẽ đưa đến sự bất công và người có quyền thế hơn sẽ được lợi.

Lời thoại cũng như một lời nhắc nhở, cảnh tỉnh trước pháp luật đương thời, cần phải nghiêm chỉnh thực hiện, không bao che, nhận đút lót mà xử phạt bất công sẽ dẫn đến loạn lạc nước nhà.