Tác phẩm Chiều xuân là một trong những bài thơ tiêu biểu của nhà thơ Anh Thơ, thể hiện vẻ đẹp bình dị của làng quê Bắc Bộ. Bài thơ mang đậm chất biểu cảm với những hình ảnh quen thuộc nhưng đầy tình cảm về chiều xuân trên quê hương.
Thông tin tác giả Chiều xuân
Tác giả của tác phẩm Chiều xuân là Anh Thơ (1921-2005), bút hiệu Tuyết Anh, một nhà thơ tài ba của văn học Việt Nam.
- Tên khai sinh: Vương Kiều Ân
- Quê quán: Tỉnh Hải Dương, xuất thân từ gia đình viên chức nhỏ có nền tảng Nho học
- Đặc điểm: Chưa học hết tiểu học nhưng ham mê văn chương, tự học và sáng tác
- Hoạt động: Tham gia cách mạng từ tháng 8/1945, là Ủy viên Ban Chấp hành Hội Nhà văn Việt Nam
- Tác phẩm chính: “Bức tranh quê” (1941), “Kể chuyện Vũ Lăng” (1957), “Từ bến sông Thương” (1986)
- Phong cách: Thơ thiên về tả cảnh bình dị với những nét vẽ chân thực, tinh tế thấm đượm tình quê
Thông tin tác phẩm Chiều xuân
Tác phẩm Chiều xuân là một bài thơ tiêu biểu thể hiện tài năng của Anh Thơ trong việc miêu tả thiên nhiên và cuộc sống làng quê.
Thể loại
Thơ tám chữ
Xuất xứ/Hoàn cảnh ra đời
Được rút từ tập “Bức tranh quê”, tập thơ đầu tay của Anh Thơ xuất bản năm 1941.
Phương thức biểu đạt
Phương thức biểu đạt của tác phẩm Chiều xuân là biểu cảm, thể hiện tình cảm chủ quan của tác giả qua những hình ảnh thiên nhiên.
Bố cục
Bài thơ gồm 3 khổ:
- Khổ 1: Bức tranh chiều xuân trên bến vắng
- Khổ 2: Bức tranh chiều xuân trên đường đê
- Khổ 3: Bức tranh chiều xuân trên cánh đồng
Giá trị nội dung
Thể hiện vẻ đẹp chiều xuân bình dị, đơn sơ mộc mạc của làng quê Bắc Bộ. Bài thơ bộc lộ tình yêu làng quê, đất nước sâu sắc và thiết tha của tác giả.
Giá trị nghệ thuật
Sử dụng từ ngữ giàu sắc thái biểu cảm với nhiều từ láy đặc sắc. Thủ pháp lấy cái động để nói cái tĩnh, tạo nên sức sống cho bức tranh thiên nhiên.
Phân tích nội dung Chiều xuân
Tác phẩm Chiều xuân được phân tích qua từng khổ thơ, mỗi khổ là một bức tranh sinh động về chiều xuân ở những không gian khác nhau.
Bức tranh chiều xuân trên bến vắng (Khổ 1)
“Mưa bụi êm êm trên bến vắng,
Đò biếng lười nằm mặc nước sông trôi;
Quán tranh đứng im lìm trong vắng lặng
Bên chòm xoan hoa tím rụng tơi bời.”
Hình ảnh thể hiện:
- Những hình ảnh quen thuộc: mưa bụi, con đò, nước sông trôi, quán tranh vắng, hoa xoan tím
- Mang đặc trưng miền quê với bến đò vắng khách, quán nhỏ và cây xoan đầy hoa tím
Từ ngữ đặc sắc:
- Từ láy “êm êm”: tả những giọt mưa rơi nhẹ, không ồn ào, chầm chậm theo thời gian
- Các từ “biếng lười”, “im lìm”, “tơi bời”: gợi tả sự vắng lặng của chiều quê
Ý nghĩa: Thể hiện cuộc sống yên tĩnh có phần ngưng đọng, một bức tranh dường như thiếu sắc màu và ánh sáng.
Bức tranh chiều xuân trên đường đê (Khổ 2)
“Ngoài đường đê cỏ non tràn biếc cỏ,
Đàn sáo đen sà xuống mổ vu vơ;
Mấy cánh bướm rập rờn trôi trước gió,
Những trâu bò thong thả cúi ăn mưa.”
Hình ảnh và hoạt động:
- Hình ảnh: cỏ non tràn biếc, đàn sáo, cánh bướm, trâu bò
- Hoạt động: “sà xuống mổ vu vơ”, “rập rờn”, “thong thả”
Sự chuyển đổi: Bức tranh chuyển từ gam màu buồn sang sự sống với gam màu xanh biếc của cỏ, từ tĩnh sang động. Cảnh vật thân thương và bình yên, độc đáo và nên thơ.
Bức tranh chiều xuân trên cánh đồng (Khổ 3)
“Trong đồng lúa xanh rờn và ướt lặng,
Lũ cò con chốc chốc vụt bay ra,
Làm giật mình một cô nàng yếm thắm
Cúi cuốc cào cỏ ruộng sắp ra hoa.”
Từ ngữ đặc sắc:
| Từ ngữ | Ý nghĩa |
|---|---|
| “Xanh rờn” | Màu xanh nhẹ nhàng đầy sức sống của mùa xuân |
| “Cô nàng yếm thắm” | Làm cảnh sắc bớt vắng vẻ và trở nên ấm áp hơn |
| “Sắp ra hoa” | Niềm tin vào tương lai tươi sáng |
Hoạt động: Các từ “cúi”, “cuốc”, “cào”, “chốc chốc vụt qua” tả động để nói đến cái tình và nhấn mạnh nhịp sống bình yên. Diễn tả nhịp sống khoan thai nơi đồng quê.
Tác phẩm Chiều xuân là bài thơ hay giúp học sinh hiểu về vẻ đẹp quê hương và tình yêu đất nước. Bài học quý báu về lòng yêu nước qua những hình ảnh bình dị nhất.