Tác phẩm Chữ người tử tù của Nguyễn Tuân là một truyện ngắn tiêu biểu cho phong cách nghệ thuật tài hoa của nhà văn. Tác phẩm khắc họa hình tượng Huấn Cao – người nghệ sĩ tài hoa với khí phách hiên ngang và tấm lòng trong sáng, thể hiện quan niệm về cái đẹp có thể chiến thắng cái xấu ngay cả trong hoàn cảnh khắc nghiệt nhất.
Thông tin tác giả Chữ người tử tù
Tác giả của Chữ người tử tù là Nguyễn Tuân (1910-1987), ông là nhà văn tài hoa, thích xê dịch, sang trọng lịch lãm và phóng túng.
- Sinh ra trong gia đình nhà Nho khi Hán học đã suy tàn
- Sau Cách mạng tháng Tám, ông đến với cách mạng, tự nguyện dùng ngòi bút phục vụ hai cuộc kháng chiến
- Các tác phẩm chính: Một chuyến đi (1938), Vang bóng một thời (1940), Thiếu quê hương (1940), Chiếc lư đồng mắt cua (1941), Đường vui (1949), Tình chiến dịch (1960)
- Phong cách nghệ thuật tài hoa uyên bác độc đáo, suốt đời tôn thờ và tận hiến cho cái đẹp
- Có nhiều sáng tạo độc đáo trong việc dùng từ đặt câu, sử dụng các biện pháp tu từ
Thông tin tác phẩm Chữ người tử tù
Chữ người tử tù là một truyện ngắn tiêu biểu thể hiện tài năng nghệ thuật độc đáo của Nguyễn Tuân qua tình huống truyện đặc biệt và cách khắc họa nhân vật ấn tượng.
Thể loại
Truyện ngắn
Xuất xứ/Hoàn cảnh ra đời
Truyện ngắn Chữ người tử tù lúc đầu có tên là “Dòng chữ cuối cùng” in năm 1939 trên tạp chí Tao đàn. Sau được tuyển in trong tập “Vang bóng một thời” in lần đầu năm 1940 gồm 11 truyện ngắn kết tinh tài năng tâm huyết của nhà văn.
Phương thức biểu đạt
Phương thức biểu đạt của tác phẩm Chữ người tử tù: kể chuyện kết hợp với miêu tả và biểu cảm. Tác giả sử dụng bút pháp lãng mạn, lí tưởng hóa để tôn vinh cái đẹp.
Bố cục
Tác phẩm được chia thành 3 phần rõ ràng:
- Phần 1: Cuộc trò truyện giữa viên quản ngục và thầy thơ lại về Huấn Cao, tâm trạng của viên quản ngục
- Phần 2: Cuộc nhận tù nhân và sự đối xử đặc biệt của viên quản ngục dành cho Huấn Cao
- Phần 3: Cảnh cho chữ
Giá trị nội dung
Qua truyện ngắn, Nguyễn Tuân đã khắc họa thành công hình tượng Huấn Cao – một con người tài hoa, có cái tâm trong sáng và khí phách hiên ngang bất khuất. Qua đó nhà văn thể hiện quan niệm về cái đẹp, khẳng định sự bất tử của cái đẹp và bộc lộ thầm kín tấm lòng yêu nước.
Giá trị nghệ thuật
Tác phẩm thể hiện tài năng độc đáo của Nguyễn Tuân trong việc tạo dựng tình huống truyện độc đáo. Nghệ thuật dựng cảnh, khắc họa tính cách nhân vật, tạo không khí cổ kính, trang trọng. Sử dụng thành công thủ pháp đối lập và ngôn ngữ giàu tính tạo hình.
Phân tích nội dung Chữ người tử tù
Chữ người tử tù là tác phẩm thể hiện tài năng nghệ thuật đặc sắc của Nguyễn Tuân qua việc khắc họa hình tượng nhân vật và tình huống truyện độc đáo.
Tình huống truyện đặc biệt
Huấn Cao – một tử tù chờ ngày ra pháp trường và viên quản ngục tình cờ gặp nhau, hiểu lầm nhau và rồi trở thành tri âm tri kỷ. Điều này diễn ra trong hoàn cảnh đặc biệt: nhà lao tỉnh Sơn nơi quản ngục làm việc.
Chính tình huống đặc biệt độc đáo này đã làm nổi bật vẻ đẹp hình tượng Huấn Cao, làm sáng tỏ tấm lòng biệt nhận liên tài của quản ngục. Đồng thời thể hiện sâu sắc chủ đề tác phẩm: ca ngợi cái đẹp, cái thiện có thể chiến thắng cái xấu cái ác.
Hình tượng nhân vật Huấn Cao
Huấn Cao là người nghệ sĩ tài hoa:
- Là người có tài viết chữ rất nhanh, rất đẹp
- Mỗi con chữ của Huấn Cao còn chứa đựng khát vọng, hoài bão tung hoành cả đời người
- Có được chữ ông Huấn là có được báu vật ở đời
Khí phách hiên ngang:
- Thể hiện rõ nét qua các hành động: dỗ gông, thảm nhiên nhận rượu thịt
- Trong mọi hoàn cảnh khí phách hiên ngang ấy vẫn không thay đổi
Thiên lương trong sáng, nhân cách cao cả:
- Quan niệm cho chữ: trừ chỗ tri kỷ ngoài ra không vì vàng bạc châu báu mà cho chữ
- Khi chưa hiểu tấm lòng quản ngục, Huấn Cao tỏ ra khinh miệt
- Khi nhận ra tấm lòng quản ngục, Huấn Cao không những cho chữ mà còn coi quản ngục là tri âm tri kỷ
Hình tượng nhân vật quản ngục
Viên quản ngục được khắc họa với một tấm lòng biệt nhận liên tài và có sở thích cao quý chơi chữ. Ông đại diện cho những người biết trân trọng cái đẹp, cái tài.
Cảnh cho chữ – Cảnh tượng xưa nay chưa từng có
Không gian và thời gian:
- Không gian: ngục tối ẩm ướt, bẩn thỉu
- Thời gian: đêm khuya
Những dấu hiệu đặc biệt:
- Người cho chữ là tử tù, người xin chữ là quản ngục
- Người cho chữ mất tự do cổ đeo gông chân vướng xiềng trong khi quản ngục khúm núm bị động
- Tử tù lại là người khuyên quản ngục
Sự hoán đổi ngôi vị và ý nghĩa:
Lời khuyên của Huấn Cao thể hiện rằng cái đẹp có thể sản sinh ở nơi đất chết, nơi tội ác ngự trị nhưng không thể sống chung với cái xấu cái ác. Người ta chỉ xứng đáng được thưởng thức cái đẹp khi giữ được thiên lương.
Nghệ thuật thư pháp trong tác phẩm
Nghệ thuật thư pháp có truyền thống lâu đời ở phương Đông, ở Việt Nam thời phong kiến khá phát triển. Đây là nét đẹp trong truyền thống văn hóa người Việt thể hiện tài hoa, tâm hồn, nết người, bản lĩnh của người viết.
Người chơi chữ phải có trình độ văn hóa và khiếu thẩm mỹ, biết thưởng thức cái đẹp của chữ, cái sâu của nghĩa.
Nghệ thuật viết
Nguyễn Tuân đã thành công trong việc:
- Xây dựng hình tượng nhân vật qua tình huống truyện éo le, oái oăm đầy kịch tính
- Khai thác triệt để bút pháp lãng mạn, nghệ thuật tương phản để lí tưởng hóa vẻ đẹp nhân vật đến mức phi thường
- Sử dụng ngôn từ cổ kính trang trọng giàu chất tạo hình, gợi cảm
Chữ người tử tù khẳng định sức mạnh bất diệt của cái đẹp và tài năng nghệ thuật đặc sắc của Nguyễn Tuân. Tác phẩm giúp học sinh hiểu sâu về giá trị nhân văn và nghệ thuật trong văn học.