Tác phẩm Hồn Trương Ba, da hàng thịt của Lưu Quang Vũ là một vở kịch đặc sắc được viết năm 1981, đặt ra nhiều vấn đề triết lý sâu sắc về ý nghĩa của cuộc sống. Từ cốt truyện dân gian, tác giả đã xây dựng thành tác phẩm kịch nói hiện đại với thông điệp nhân văn về giá trị sống đích thực.
Nội dung Hồn Trương Ba, da hàng thịt
Trương Ba rất giỏi đánh cờ, Nam Tào đã xoá tên ông trong sổ Trời. Sau đó, Nam Tào và Đế Thích đã cho hồn Trương Ba tái sinh nhập vào xác anh hàng thịt vừa mới chết.
Từ đó, hồn Trương Ba trú ngụ trong xác hàng thịt, xác hàng thịt mang hồn Trương Ba. Cũng từ đó xảy ra bao chuyện lộn xộn với Lí trưởng sách nhiễu, vợ hàng thịt đòi chồng.
Vợ, con, cháu của Trương Ba cảm thấy chồng, cha, ông của mình sao mà xa lạ, vụng về và cục cằn. Bản thân Trương Ba có quá nhiều thay đổi: Nhiễm nhiều thói xấu, trở nên tha hoá, sống lạc lõng.
Có nhiều lúc hồn Trương Ba và xác hàng thịt cãi nhau, nặng lời với nhau. Vợ Trương Ba chán ngán đòi bỏ đi, cái Gái và cu Tị hai đứa cháu đều ghét ông.
Chị con dâu đau khổ nói với hồn Trương Ba về sự tan hoang, đổ vỡ của gia đình. Hồn Trương Ba bải hoải, thắp hương xin gặp Đế Thích về thân phận cay đắng “sống nhờ” và xin được chết cho thảnh thơi.
Vừa lúc đó, cái Gái chạy đến oà khóc, báo tin cu Tị con chị Lụa đã chết. Nam Tào, Bắc Đẩu báo tin Ngọc Hoàng đã tha cho Đế Thích và cho phép hồn Trương Ba được sống trong xác hàng thịt.
Nhưng hồn Trương Ba xin được chết để cu Tị sống lại. Hồn Trương Ba an ủi, dặn dò vợ con rồi nhắm mắt qua đời.
Thông tin tác giả Hồn Trương Ba, da hàng thịt
Tác giả của tác phẩm Hồn Trương Ba, da hàng thịt là Lưu Quang Vũ, ông sinh năm 1948 và mất năm 1988.
- Quê gốc ở Đà Nẵng, sinh ra tại Phú Thọ trong một gia đình trí thức
- Cha là nhà viết kịch Lưu Quang Thuận, nên thiên hướng và năng khiếu nghệ thuật đã sớm được bộc lộ
- Từ năm 1965 đến năm 1970: vào bộ đội, phục vụ trong quân chủng Phòng không – Không quân
- Từ năm 1970 đến năm 1978: xuất ngũ và làm đủ mọi nghề để mưu sinh
- Từ năm 1978 đến năm 1988: là biên tập viên tạp chí Sân khấu và bắt đầu sáng tác kịch nói
- Năm 2000: được tặng Giải thưởng Hồ Chí Minh về văn học nghệ thuật
- Là một nghệ sĩ đa tài: làm thơ, sáng tác truyện ngắn, vẽ tranh nhưng thành công nhất là kịch
Thông tin tác phẩm Hồn Trương Ba, da hàng thịt
Tác phẩm Hồn Trương Ba, da hàng thịt là một trong những vở kịch đặc sắc nhất của Lưu Quang Vũ với nhiều giá trị tư tưởng và nghệ thuật sâu sắc.
Thể loại
Kịch nói hiện đại
Xuất xứ/Hoàn cảnh ra đời
Tác phẩm Hồn Trương Ba, da hàng thịt viết năm 1981 nhưng đến năm 1984 mới ra mắt công chúng. Từ một cốt truyện dân gian, Lưu Quang Vũ đã xây dựng thành một vở kịch nói hiện đại, đặt ra nhiều vấn đề mới mẻ.
Phương thức biểu đạt
Phương thức biểu đạt của tác phẩm Hồn Trương Ba, da hàng thịt: tự sự kết hợp với biểu cảm và nghị luận thông qua đối thoại kịch.
Bố cục
Đoạn trích thuộc cảnh VII và đoạn kết của vở kịch được chia thành 3 phần:
- Phần 1: Cuộc đối thoại giữa hồn Trương Ba và xác hàng thịt
- Phần 2: Cuộc đối thoại giữa hồn Trương Ba và những người thân trong gia đình
- Phần 3: Cuộc đối thoại giữa hồn Trương Ba, Đế Thích và quyết định cuối cùng
Giá trị nội dung
Qua tác phẩm Hồn Trương Ba, da hàng thịt, Lưu Quang Vũ muốn gửi tới người đọc thông điệp về giá trị sống đích thực. Được sống làm người quý giá thật, nhưng được sống đúng là mình, sống trọn vẹn những giá trị mình vốn có còn quý giá hơn.
Sự sống chỉ thực sự có ý nghĩa khi con người được sống tự nhiên với sự hài hòa giữa thể xác và tâm hồn. Con người phải luôn biết đấu tranh với những nghịch cảnh, với chính bản thân, chống lại sự dung tục để hoàn thiện nhân cách.
Giá trị nghệ thuật
Tác phẩm Hồn Trương Ba, da hàng thịt có những giá trị nghệ thuật nổi bật:
- Xây dựng tình huống, xung đột kịch độc đáo, hấp dẫn
- Đối thoại kịch đậm chất triết lý, giàu kịch tính, tạo nên chiều sâu ý nghĩa cho vở kịch
- Hành động kịch của nhân vật phù hợp với tính cách, hoàn cảnh
- Nghệ thuật độc thoại nội tâm giúp nhân vật bộc lộ tính cách và quan niệm về lẽ sống đúng đắn
Phân tích nội dung Hồn Trương Ba, da hàng thịt
Tác phẩm Hồn Trương Ba, da hàng thịt thể hiện cuộc đấu tranh giữa phần hồn và phần xác, giữa thiện và ác trong con người qua ba cuộc đối thoại chính.
Cuộc đối thoại giữa hồn Trương Ba và xác anh hàng thịt
Hồn Trương Ba cho rằng mình vẫn có một đời sống nguyên vẹn, trong sạch, thẳng thắn. Ông xem xác chỉ là cái vỏ bên ngoài, âm u, đui mù, không có ý nghĩa gì.
Xác anh hàng thịt cho rằng hồn Trương Ba không thể tách khỏi mình, mọi việc làm đều chịu sự chi phối của xác. Thái độ của xác từ giễu cợt sang quả quyết, mạnh mẽ và cuối cùng thắng thế.
Kết quả cuộc đối thoại: phần thắng thuộc về xác anh hàng thịt. Đây là cuộc đấu tranh giữa phần con người và phần thú tính, giữa đạo đức và tội lỗi.
Cuộc đối thoại giữa hồn Trương Ba và những người thân trong gia đình
Vợ Trương Ba đau đớn, khóc lóc, nhận ra Trương Ba không còn là Trương Ba của ngày xưa: “ông đâu còn là ông”. Cháu gái giận dữ, quyết liệt phản đối, cho rằng ông mình đã chết và thay vào đó là một Trương Ba vô cùng vụng về, thô lỗ.
Con dâu cảm thông, chia sẻ và yêu thương nhưng vẫn thấy không còn nhận ra Trương Ba của trước. Mọi người đều có điểm chung là thấy Trương Ba đã thay đổi, không còn nguyên vẹn, trong sạch.
Kết quả: Trương Ba vỡ lẽ, nhận ra sự thay đổi của bản thân và sự lấn át của phần xác. Mâu thuẫn kịch lên đến đỉnh điểm.
Cuộc đối thoại với Đế Thích và quyết định cuối cùng
Trương Ba giác ngộ: “Không được bên trong một đằng, bên ngoài một nẻo được. Tôi muốn được là tôi toàn vẹn.” Ông nhận ra không thể sống với bất cứ giá nào, có những cái giá quá đắt không thể trả được.
Hành động mang tính bước ngoặt: Trương Ba quyết định trả lại xác cho anh hàng thịt còn mình sẽ chết. Khi có cơ hội nhập vào xác cu Tị, ông để cu Tị sống còn mình chết.
Cách kết thúc có ý nghĩa to lớn, thúc đẩy ý chí nhận thức của con người về cách sống để tránh làm tổn thương tâm hồn. Được sống đúng mình, sống trọn vẹn những giá trị mình vốn có còn quý giá hơn cả sự sống.
Tác phẩm Hồn Trương Ba, da hàng thịt mang thông điệp sâu sắc về giá trị sống đích thực và ý nghĩa làm người. Tác phẩm giúp học sinh hiểu về những giá trị tinh thần cao quý trong cuộc sống.