Tác phẩm Tây Tiến là bài thơ nổi tiếng của nhà thơ Quang Dũng, tái hiện chân thực cuộc sống và tâm hồn của người lính trong chiến dịch bảo vệ biên giới Việt-Lào. Đây là một trong những tác phẩm văn học tiêu biểu về đề tài kháng chiến, thể hiện tinh thần yêu nước và lý tưởng cách mạng cao đẹp của thế hệ trẻ.
Nội dung Tây Tiến
Tác phẩm Tây Tiến là cảm xúc của tác giả trong quá trình lãnh đạo Trung đoàn 52 trước khi chuyển sang đơn vị khác. Tây Tiến chính là đoàn quân mà ông tham gia trong chiến dịch bảo vệ biên giới Việt-Lào năm 1947.
“Sông Mã xa rồi Tây Tiến ơi!
Nhớ về rừng núi nhớ chơi vơi
Sài Khao sương lấp đoàn quân mỏi
Mường Lát hoa về trong đêm hơi
Dốc lên khúc khuỷu dốc thăm thẳm
Heo hút cồn mây súng ngửi trời
Ngàn thước lên cao, ngàn thước xuống
Nhà ai Pha Luông mưa xa khơi
Anh bạn dãi dầu không bước nữa
Gục lên súng mũ bỏ quên đời!
Chiều chiều oai linh thác gầm thét
Đêm đêm Mường Hịch cọp trêu người
Nhớ ôi Tây Tiến cơm lên khói
Mai Châu mùa em thơm nếp xôi
Doanh trại bừng lên hội đuốc, hoa
Kìa em xiêm áo tự bao giờ
Khèn lên man điệu nàng e ấp
Nhạc về Viên Chăn xây hồn thơ
Người đi Châu Mộc chiều sương ấy
Có thấy hồn lau nẻo bến bờ
Có nhớ dáng người trên độc mộc
Trôi dòng nước lũ hoa đong đưa
Tây Tiến đoàn binh không mọc tóc
Quân xanh màu lá dữ oai hùm
Mắt trừng gửi mộng qua biên giới
Đêm mơ Hà Nội dáng kiều thơm
Rải rác biên cương mồ viễn xứ
Chiến trường đi chẳng tiếc đời xanh
Áo bào thay chiếu anh về đất
Sông Mã gầm lên khúc độc hành
Tây Tiến người đi không hẹn ước
Đường lên thăm thẳm một chia phôi
Ai lên Tây Tiến mùa xuân ấy
Hồn về Sầm Nứa chẳng về xuôi.”
Thông tin tác giả Tây Tiến
Tác giả của tác phẩm Tây Tiến là nhà thơ Quang Dũng (1921-1988), ông là một trong những cây bút tiêu biểu của nền văn học kháng chiến Việt Nam.
- Tên thật: Bùi Đình Diệm
- Sinh năm: 1921 tại làng Phượng Trì, huyện Đan Phượng, tỉnh Hà Tây
- Mất năm: 1988
- Nghề nghiệp: Nhà thơ, chiến sĩ cách mạng
- Hoạt động: Tham gia Quân đội nhân dân Việt Nam sau Cách mạng tháng Tám
- Vai trò: Đại đội trưởng Trung đoàn Tây Tiến (1947-1948)
- Công việc sau chiến tranh: Làm việc tại Nhà xuất bản Văn học
- Giải thưởng: Được truy tặng Giải thưởng Nhà nước về Văn học nghệ thuật năm 2001
Thông tin tác phẩm Tây Tiến
Tác phẩm Tây Tiến là bản hùng ca về tinh thần dũng cảm, kiên trường của người lính với những xúc cảm tình nghĩa sâu sắc. Đây là tác phẩm được đưa vào chương trình giảng dạy văn học phổ thông.
Thể loại
Tác phẩm Tây Tiến thuộc thể thơ thất ngôn (bảy chữ), mang đậm tính chất t서정적 và hùng tráng.
Xuất xứ/Hoàn cảnh ra đời
Tác phẩm Tây Tiến ra đời năm 1948, phát hành năm 1949. Bài thơ được sáng tác dựa trên trải nghiệm thực tế của tác giả khi tham gia Trung đoàn Tây Tiến (Trung đoàn 52).
Đoàn quân được thành lập năm 1947, có nhiệm vụ bảo vệ khu vực biên giới Việt-Lào tại Thanh Hoá, Sơn La, Hoà Bình, Sầm Nứa. Thành phần chủ yếu là những người lính Hà Nội tươi trẻ, giàu lòng yêu nước.
Phương thức biểu đạt
Phương thức biểu đạt của tác phẩm Tây Tiến chủ yếu là miêu tả kết hợp với biểu cảm. Tác giả sử dụng bút pháp lãng mạn, kết hợp chất họa và chất nhạc để tạo nên sức hấp dẫn đặc biệt.
Bố cục
Tác phẩm Tây Tiến có cấu trúc bốn khổ tương ứng với bốn phần nội dung:
- Phần 1 (14 câu đầu): Vẽ nên khung cảnh thiên nhiên tại các địa phương trên đường hành quân
- Phần 2 (8 câu tiếp): Kỷ niệm vui vẻ trong đêm liên hoan thấm đượm tình quân dân
- Phần 3 (8 câu tiếp): Khắc hoạ chân dung người lính Tây Tiến
- Phần 4 (4 câu cuối): Lời thề giữ biên cương và nỗi buồn về tương lai
Giá trị nội dung
Tác phẩm Tây Tiến khắc hoạ nên hình ảnh người lính cực kỳ đẹp với lý tưởng sống cao đẹp. Tác phẩm thể hiện quyết tâm cống hiến cho tổ quốc trên nền thiên nhiên núi rừng Việt-Lào hùng vĩ.
Giá trị nghệ thuật
Tác phẩm Tây Tiến sử dụng nhiều biện pháp tu từ như từ láy, nhân hoá, lặp cú pháp, biện pháp đối. Thơ có nhạc điệu êm ái, dễ dàng đi vào tiềm thức người đọc, lấy thiên nhiên thơ mộng làm nền cho hình ảnh người lính kiên cường.
Phân tích nội dung Tây Tiến
Tác phẩm Tây Tiến được phân tích chi tiết qua từng khổ thơ, thể hiện rõ nét tâm hồn và cuộc sống của người lính cách mạng. Mỗi phần mang một sắc thái cảm xúc riêng biệt nhưng thống nhất trong tinh thần yêu nước.
Phân tích khổ thơ đầu – Khung cảnh thiên nhiên và nỗi nhớ
Câu mở đầu “Sông Mã xa rồi Tây Tiến ơi!” thể hiện nỗi nhớ da diết của người lính đối với quê hương. Tác giả sử dụng hình ảnh “Sông Mã xa rồi” để tạo cảm giác xa cách, cô đơn.
Các địa danh như Sài Khao, Mường Lát, Pha Luông được miêu tả qua những hình ảnh thơ mộng. “Sài Khao sương lấp đoàn quân mỏi” vừa thể hiện vẻ đẹp thiên nhiên vừa gợi lên sự mệt mỏi của đoàn quân.
Hình ảnh “Anh bạn dãi dầu không bước nữa / Gục lên súng mũ bỏ quên đời!” là đỉnh cao cảm xúc của khổ thơ. Sự hy sinh của đồng đội được thể hiện một cách trang trọng và đầy xúc động.
Phân tích khổ thơ thứ hai – Kỷ niệm đẹp và tình quân dân
“Doanh trại bừng lên hội đuốc, hoa” mở ra không gian vui tươi, ấm áp của đêm liên hoan. Hình ảnh đối lập hoàn toàn với sự khắc nghiệt của chiến trường.
Hình ảnh “em xiêm áo” và tiếng “khèn” tạo nên bức tranh văn hóa dân tộc đặc sắc. Tác giả thể hiện tình cảm sâu sắc giữa quân và dân trong cuộc kháng chiến.
Phân tích khổ thơ thứ ba – Chân dung người lính Tây Tiến
“Tây Tiến đoàn binh không mọc tóc” vẽ nên hình ảnh người lính trẻ tuổi, cạo đầu. “Quân xanh màu lá dữ oai hùm” thể hiện sức mạnh, uy dũng của đoàn quân.
“Mắt trừng gửi mộng qua biên giới / Đêm mơ Hà Nội dáng kiều thơm” cho thấy tâm hồn người lính vừa kiên định vừa đầy tình cảm. Họ luôn hướng về quê hương dù ở nơi biên cương xa xôi.
“Rải rác biên cương mồ viễn xứ / Chiến trường đi chẳng tiếc đời xanh” thể hiện tinh thần hy sinh cao cả. Người lính sẵn sàng hiến dâng tuổi trẻ cho tổ quốc.
Phân tích khổ thơ cuối – Lời thề và nỗi buồn
“Tây Tiến người đi không hẹn ước” thể hiện quyết tâm của người lính, sẵn sàng hy sinh mà không mong cầu gì. “Đường lên thăm thẳm một chia phôi” gợi lên hình ảnh con đường gian khổ, nguy hiểm.
Câu kết “Hồn về Sầm Nứa chẳng về xuôi” mang nỗi buồn khắc khoải. Có thể hiểu đây là lời thề gắn bó với biên cương hoặc nỗi buồn vì những đồng đội đã hy sinh.
Nghệ thuật ngôn từ và biện pháp tu từ
Tác phẩm Tây Tiến sử dụng nhiều từ láy gợi hình như “chơi vơi”, “khúc khuỷu”, “thăm thẳm”. Các biện pháp nhân hoá như “thác gầm thét”, “Sông Mã gầm lên” tạo sức sống cho thiên nhiên.
Tác giả vận dụng thành công biện pháp đối như “Ngàn thước lên cao, ngàn thước xuống”. Lặp cú pháp “Chiều chiều… / Đêm đêm…” tạo nhịp điệu đều đặn, dễ nhớ.
Tác phẩm Tây Tiến là kiệt tác văn học kháng chiến, thể hiện tinh thần yêu nước cao đẹp của thế hệ trẻ. Tác phẩm giúp học sinh hiểu rõ giá trị truyền thống dân tộc và lòng biết ơn đối với các anh hùng liệt sĩ.